Kosova, megjithëse njihet për një nga kornizat ligjore më progresive në Evropë, ende përballet me një hendek të thellë ndërmjet ligjeve në letër dhe zbatimit të tyre real në praktikë. Ligje të rëndësishme – përfshirë ato që garantojnë të drejtën e trashëgimisë – shpesh mbeten vetëm në fjalë, të papërkthyera në realitet për shkak të mungesës së informimit publik, promovimit të pamjaftueshëm nga institucionet shtetërore dhe zbatimit të pasistemuar.

Një shqetësim i veçantë mbetet çështja e të drejtës së grave në trashëgimi, e cila vazhdon të dominohet nga norma dhe zakone patriarkale që lënë shumë gra jashtë pasurive që me ligj u takojnë. Megjithëse ligjet në fuqi garantojnë barazi gjinore në trashëgimi, realiteti në terren është shpesh ndryshe: traditat e rrënjosura thellë i përjashtojnë gratë dhe i vendosin në pozita të pafavorshme.

Hulumtimet theksojnë rolin kyç që luajnë edukimi dhe ndërgjegjësimi në adresimin e kësaj çështjeje të përhapur. Alarmi ngrihet nga fakti se shumë gra nuk kanë as njohuritë bazë për ligjet e trashëgimisë – duke përfshirë të drejtat pronësore, procedurat e regjistrimit dhe dallimin mes pasurisë martesore dhe asaj personale. Ky boshllëk i dijes jo vetëm që thellon pabarazitë gjinore, por edhe nxit varësi ekonomike dhe cenueshmëri të grave ndaj padrejtësive.

Përmes fushatës sonë gjithëpërfshirëse të ndërgjegjësimit, e përshtatur posaçërisht për të arritur gratë në të gjitha zonat e Kosovës, organizata jonë synon të ndriçojë rëndësinë e së drejtës për trashëgimi si një e drejtë themelore e njeriut, e garantuar edhe nga Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut. Në thelb të kësaj nisme qëndron përhapja e informacionit të saktë për ligjet e trashëgimisë, me qëllim fuqizimin e grave që të kërkojnë të drejtën e tyre dhe të sfidojnë normat shoqërore të padrejta. Nëpërmjet ndërtimit të një kulture gjithëpërfshirëse dhe të barabartë, synojmë të ndryshojmë perceptimet shoqërore për trashëgiminë dhe të sigurojmë qasje të barabartë për të gjithë – pavarësisht gjinisë.

Po ashtu, është thelbësore të adresohen pengesat sistemike që e bëjnë zbatimin e ligjit të trashëgimisë të vështirë. Përveç mungesës së informimit, dështimet institucionale dhe paragjykimet patriarkale brenda sistemit ligjor i përforcojnë më tej këto pabarazi. Proceset ligjore janë shpesh të ndërlikuara dhe të paarritshme, veçanërisht për grupet e margjinalizuara si gratë në zonat rurale apo ato me arsim të ulët. Për më tepër, mungesa e mekanizmave të fortë të zbatimit dhe mbikëqyrjes lejon që praktikat diskriminuese të vazhdojnë të lulëzojnë pa ndëshkim.

Për të përballuar këto sfida, është jetike bashkëpunimi ndërmjet shoqërisë civile, institucioneve shtetërore dhe ekspertëve ligjorë. Nëpërmjet partneriteteve dhe bashkërendimit të burimeve, mund të zhvillohen iniciativa të synuara për të rritur edukimin juridik dhe për të fuqizuar gratë që të ushtrojnë me vetëbesim të drejtat e tyre për trashëgimi. Kjo qasje bashkëpunuese mund të ndihmojë gjithashtu në krijimin e dialogut dhe nismave avokuese për reformim të legjislacionit dhe forcim të mekanizmave të zbatimit. Duke amplifikuar zërin e komuniteteve të margjinalizuara dhe duke promovuar politika përfshirëse, mund të krijojmë ndryshime reale dhe të çmontojmë barrierat sistemike ndaj barazisë gjinore në trashëgimi.

Njëkohësisht, shfrytëzimi i teknologjisë dhe kanaleve inovative të komunikimit mund të rrisë ndjeshëm ndikimin dhe përhapjen e fushatave të ndërgjegjësimit. Platformat digjitale, rrjetet sociale dhe aplikacionet mobile ofrojnë mjete efikase për përhapjen e informacionit, angazhimin me audienca të ndryshme dhe krijimin e përvojave ndërvepruese të të mësuarit. Duke përdorur fuqinë e teknologjisë, organizatat mund të tejkalojnë barrierat gjeografike dhe të arrijnë gratë edhe në zonat më të largëta, duke u ofruar atyre njohuri dhe mjete për të naviguar në mënyrë të sigurt dhe të informuar në proceset e trashëgimisë.

Në fund të fundit, suksesi i kësaj fushate ndërgjegjësuese varet nga përpjekjet e vazhdueshme për të ndërtuar një kulturë të barazisë gjinore dhe drejtësisë sociale. Përtej ngritjes së vetëdijes për të drejtat në trashëgimi, është e domosdoshme të adresohen normat dhe qëndrimet më të gjera që i japin jetë diskriminimit gjinor. Nismat edukative, forumet komunitare dhe fushatat avokuese luajnë një rol jetik në sfidimin e bindjeve patriarkale dhe ndërtimin e një mjedisi ku të drejtat e grave respektohen dhe garantohen. Duke krijuar një përkushtim të përbashkët ndaj barazisë, Kosova mund të bëjë hapa të rëndësishëm drejt një shoqërie më të drejtë, gjithëpërfshirëse dhe të barabartë për të gjithë qytetarët e saj.